Kisilik bozukluğu nedir?

Insan dogumuyla beraber genetik kodlamalari ile bu dunyaya tasidigi en onemli yapilarindan bir tanesi kisiligidir. Kisilik; bireylerin genetiginde kodlu olan mizacozelliklerini temel aldigi ve zaman icinde sosyalesme ve ogrenmeye bagli olarak gelistigi bir yapidir, bu gelisimkisinin dogustan getirdigi kisilik ozellikelerinin uzerineeklenerek devam eder ve son noktada olusan ve kisiyesosyal ortamda tanimlayan kisilik ozelliklerinin toplaminakarekter denir. Bireylerin surec icinde olusan karekterozellikleri onun hayata bakisini, olaylari yasayis bicimini, nesne ve kisilerle olan iliskisini, hayata karsi gelistirdigifelsefik ve ideolojik yapilarin olusmasinda ana rolu oynar. Burada esas nokta kisilik ve mizac ozelliklerinindogustan geldigidir. Ancak mizac ve kisilik ozellikleriaraci ile olusturulan karekter yapisi ise sonradan olusur,ve bu olusum kisiligin saglikli gekismesine bagli olarak zaman icinde sekillenir. Aslinda toplum icindekarektersiz olarak nitelendirilen bir insanin yasadigisorunun temeli, kendi kisiligine uygun bir yasanti, bakisacisi, davranislarini-dusuncelerini-duygularinisekillendiren bir felsefik/ideolojik referans noktasiolusturamamsindan kaynaklanan bir bosluk hali sonucundaki kararsizlik halidir. Boyle bir kisi kendi icdunyasinda kendisinin nasil bir insan oldugu sorunsalinidahi daha cozemediginden disariya istikrarli bir karekterprofili cizemez. Aslinda cozmesi gereken nokta dogustangetirdigi kisilik ve mizac ozelliklerini fark etmesi ve buna uygun bir sosyal ortamda kendisini ifade edebilme olanagi bulmasina baglidir, burada kritik kelime kisininkendisini ifade edebilecegi bir ortami bulabilmesidir, bu nokta okadar hayati oneme sahiptir ki, beden icinoksijenlenmek neyse kisilik gelisimi ve sonucunda karekter olusumu icin kendini ifade edebilmek ayni oneme sahiptir. 
Basit bir mantikla dusunuldugunde , baskici bir ailede buyuyen bir cocugu dusunelim, bu cocuk kendi dogrularini, rahatca soyleyemedigi bir ortamda sureklibaski nesnesinden azar isitmemek icin farketmedeninanmadigi seyleri savunur hatta bunlara korukorunebagli bulabilir kendini, cocukluk caginda bu sureclerfarkindaliksiz bir sekilde isler ancak blue cagiyla birlikte artik kisi bu sureclerin sonucunu yasamaya baslar, cunku artık kendi ailesinin korunakli dunyasinin disindakocaman bir dunyayla basbasa kalir, farkli insanlar farklisosyal ozellikler arasinda kendisini konumlandiramaz, cunku o ben kimim sorusuna dogru cevaplariverebilecek yasantiya sahip degildir, o kendisini nehirde yuzen akintiyla hareket eden bir agac yapragi gibi caresiz hisseder, cunku onla teklif edilen herhangi bir sey karsisinda hayir yada evet diyebilecek referans yasantilari yoktur. Iste bu sureci yasayan cocuk sagliklibir kisilik gelisimi yasamamis ve buna bagli olarak saglikli bir karekter olusturamamis tirnak icindekarektersiz bir kisidir, her nekadar karektersiz kelimesini biz bir hakaret ve argo olarak kullansak da aslindakisilerin hayat icinde yasadiklari trajedinin adidir, kendini ifade edememenin sonucudur, bir tanilamadir, ve temelinde muhakak ki bir kisilik bozuklugu barindirir. Bu noktada kisilik bozukluklari uzerinde durmanin faydaliolacagi dusuncesindeyim;

Kisilik bozuklugu nedir?
literature baktigimizda kisilik bozuklugunu su sekildetanimladigini goruruz; kisilik bozuklugu,uzun dönemli, şiddetli ve dirençli düşünce ve davranış kalıplarıyla karakterize olmuş tekrarlayici ve inatci dusunmetarzidir.Kişilik bozukluklarının tanımlanması ve kategorize edilmesi zordur. Kökeni genetik veya çevresel olabileceği gibi, hem kalıtsal hem de çevresel olabilir. Kişisel bozuklukların tanımında kişinin içinde bulunduğu kültürel ve sosyal ortam çok önemlidir. Bir durumun kişilik bozukluğu olarak teşhis edilmesi için kişisel ve/veya sosyal yaşamında önemli oranda sıkıntı ve bozukluğa yol açacak bir davranış düzeni bulunmalıdır. Bu tanimlamadan anlasilacagi uzere kisi gundelikhayatini yasarken olusturdugu dusuncelerle hayata bakisacisi gelistirir, ornegin cocuklari sevmeyen bir yetiskindusunun ona sordugunuzda bu durumu o buyukihtimalle cok ses yapiyorlar ondan sevmiyorum diyecektir ancak cocuklugunda bir travmatik yasantiyabagli olarak salt cocukluk donemine karsi travmatik bir tepki olarak cocuklari sevmedigini o an farkedemeyecektir, bunu fark edebilmek icinpsikoterapiye ihtiyac vardir, yani kisi kendi duygulanimlarina-dusuncelerinine - davranislarinazaman icinde okadar alisir ve kendi parcasi olarak gorurki bunun altinda bir kisilik bzoukluguhastaliginolabilecegini dahi dusunemez.
Ta ki cok ciddi hayat problemleri yasayana kadar , ozaman birseylerin yanlis gittigini anlamaya baslar, alkolizme, suca bulasma, siddetin oldugu evlilik yasantilari, kronik yalnizlik, asosyal yasanti, surekli is degistirme gibi deneyimeler kisilerin bir sorun oldugunudusunmesine ndn olur islevsiz yasantilarini fark ettiklerinde tedavi arayisina baslarlar.
Bu konu cok uzun bir konudur bu makalemde temel hatlariyla anlatiklarimi merak edenler icin daha detayliarastirmalarini oneririm veyahut bir uzmandan yardimalmalarini oneririm.

Kisilik bozukluklarinin siniflandirilmasi;
Literature gore kisilik bozukluklarini su sekildesiniflandirmaktayiz;

Kişilik bozuklukları 3 gruba ayrılır.
1.Grup: Paranoid Kişilik Bozukluğu, Şizoid Kişilik Bozukluğu, Şizotipal Kişilik Bozukluğu''''ndan oluşan guruptur.
2.Grup: Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Borderline Kişilik Bozukluğu, Histeriyonik Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluğu''''ndan oluşan gruptur.
3.Grup: Çekingen Kişilik Bozukluğu, Bağımlı Kişilik Bozukluğu ve Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğundan oluşan gruptur. 

Yukarida aciklanan bu uc grup kisilik bozukluklarininsemptomlarinin kendinizde bulunup bulunmadiginianlayabilmek adina arastirma yapmanizi oneririm, arastirmaya tesvik etmemin en temel sebebi kisinin ilk once kendisinde bundan once normal olrak kabul ettigiancak yasam icinde artik yikici durumlar yaratan kisilikozelliklerini fark etmesinin onemindir, bazi kisilikbozuklugu semptomlari okadar gucludur ki kaii bunu felsefi bir icsel sorgulamayla farkedemeyebilir bu durumlari genelde sorunu yasayan kisilerin cevresindebulunanlar fark ederek bir uzmana basvururlar, o nedenle bu alanda fikir sahibi olmaniz hem kendi ruh sagliginiz acisindan hemde cevrenizdeki sevdiklerinizin ruh sagligi acisindan farkindalik saglmak icinarastirmanizi oneririm.

Kisilik bozukluklarinin tedavisi?
Kisilik bozukluklarinin tedavisinden once en onemli nokta dogru bir tanilama yapilabilmesidir, bu nedenle alanindakendisini ispatlamis bir ruh sagligi doktorundan psikiyatristen sorunun tanilanmasi icin yardimalmanizdir, dogru tanilama dogru tedavi ve yonlendirmeicin cok onemlidir, tanilamanin sonucunda kisininsorununa bagli olarak ilac ve psikoterapi tedavileri uygulanir, kaiilik bozuklugu sorunun tedavisi zaman isteyen ve katilimcinin istikrar gostermesine bagli olarak sekillnecek bir surec oldugundan hasta/danisan klinik uzman uyumu bu noktada cok onemlidir.

Son olarak su konu uzerinde durmanin faydasi var, kisinin zaman icinde gelistirdigi kisilik ozelliklerine baglisaglikli yapilar kisinin kisilik ozellikleridir yani disa donuk hayat dolu bir yapiya sahip bir insan illaki hiperaktivitebozuklugu gostermek zorunda degildir, iste bu noktada yasanilan bir durumun ksiilik bozuklugumu yoksa kisilikozelligi mi olsugunun iyi ayirt edilmesi gerekmektedir.

Uzm.Klinik Psikolog Osman İLHAN

Bi Nefes Psikolojik Danışmanlık Merkezi